Crkva brvnara u Orašcu

Crkva brvnara u Orašcu

O prvoj crkvi brvnari u selu Orašac, 22 kilometra jugozapadno od Obrenovca, jednoj od malobrojnih preostalnh u okolini Beograda, prvi zapisi datiraju još početkom XIX veka. Prema Letopisu drenske crkve, crkva u Drenu je spaljena od strane Turaka 1804. godine, a tadašnji drenski paroh Dobrivoje Jeremić je pobegao u obližnje selo Orašac. U jaruzi usred guste orašačke šume, Dobrivoje Jeremić je podigao crkvu od pruća. Pretpostavlja se da je to bilo 1807. godine. Dve godine kasnije (1809.), ispred ove crkvice je narodni guslar Filip Višnjić svojom pesmom hrabrio srpske ustanike. Budući da je orašačka crkva postala mesto okupljanja ustanika, bila je na udaru Turaka koji su je, prema predanju, spalili 1813. godine, kada je i selo Orašac bilo spaljeno i srušeno.

O obnovi crkve u Orašcu neposredno posle II srpskog ustanka ostao je zapis na carskim dverima ikonostasa, u donjem delu levog krila, u kome se navodi da ih je (ot)kupio Nikola Vasić, 1818. godine, “za večni spomen”. Navedena godina upućuje na zaključak da je crkva u Orašcu građena godinu ili dve pre toga. O crkvi u Orašcu, posvećenoj Vaznesenju Hristovom, u svojim “Putešestvijima po Serbiji” govori i Joakim Vujić, navodeći da je reč o “maloj od drveta nadravljenoj crkvi”. Konačno, pukovnik Jovanče Spasić, sastavljajući spisak podignutih i obnovljenih crkava za vreme vladavine kneza Miloša (po Miloševom nalogu) godine 1837. navodi i orašačku crkvu, za koju kaže da je podignuta 1817. godine i to “obštestvenim troškom”. Crkva brvnara u Orašcu je narednih decenija služila kao parohijska za sela Orašac, Dren, Vukićevicu i Ušće. Kada je, godine 1869., episkop šabački Mojsije posetio crkvu u Orašcu, naložio je da se zbog oronulosti crkva zatvori, te da se počnu prikupljati sredstva ili za novu crkvu ili za obnovu postojeće. Nekoliko godina su vernici prikupljali novac za obnovu crkve. Tek posle 1874. na crkvi je popravljen krov, i odlučeno je da se potaše ciglom. Crkva brvnara u Orašcu je tako ojačana služila sve do 1895. godine.

Krajem veka, 1895. godine, u objavljenom popisu svih pravoslavnih crkava u Kraljevini Srbiji, kao godina izgradnje se navodi 1816., uz napomenu da je orašačka crkva izgrađena od slabog materijala, da je zbog trošnosti zatvorena, te da se sprema izgradnja novog hrama.

Mesto podizanja nove crkve izazvalo je spor meštana Orašca (koji su hteli da to bude na lokaciji postojećeg hrama) i meštana Drena, koji su smatrali da crkvu, posle gotovo jednog veka, treba vratiti u Dren. Tako je te godine počela izgradnja crkve u Drenu, u koju su posle završetka gradnje prenete neke ikone iz orašačke crkve.

U jaruzi pored potoka Rečica u Orašcu, stara crkva brvnara je ostala čekajući bolja vremena za obnovu. Po dimenzijama je spadala u objekte srednjeg tipa: dužine 11,60, širine 5,55 i visine 4,85 metara, sa jednobrodnom, pravougaonom osnovom. Građena je od hrastovih talpi na betonskoj osnovi. Pod crkve bio je pokriven opekama, a krov biber crepom. Godine 1922. izvršene su određene prepravke, shodno novoj ulozi crkve. Naime, po izgradnji crkve u Drenu, koja postaje parohijska, orašačka crkva gubi taj status i postaje grobljanska kapela. Prepravke koje su na crkvi obavljene 1922. godine išle su na uštrb prostora, pa je hram skraćen, a unutrašnji prostor namenski drugačije osmišljen. Oko crkve se u decenijama koje su sledile, širilo groblje…

Pred kraj XX veka crkva brvnara je bila potpuno zapuštena i gotovo napuštena. Da ne bi došlo do potpunog zatiranja ovog hrama od šireg istorijskog i kulturnog značaja, drenska crkvena opština i vernici Orašca i Drena cu inicirali obnovu crkve.

Krajem aprila 1994. osvećeni su temelji crkve brvnare, izmeštsne za 50 metara na severnu stranu u odnosu na postojeću. Novi hram podignut je na placu koji je poklonio Stanislav Popović iz Orašca. Osvećenje temelja obavio je episkop šabačko-valjevski gospodin Lavrentije, uz sadejstvo namesnika posavskog protojereja Janka Srećkovića, sveštenika drenskog i orašačkog jereja Svetislava Filipovića, protojereja paroha obrenovačkog Tomislava–Svetomira Lazarevića, paroha zvečanskog Dragana Polića i đakona obrenovačke crkve Perice Paraklisa, kao i u prisustvu darodavaca, protomajstora, vernika iz Orašca. U temelj Svetog prestola ugrađena je Povelja, u kojoj je, uz naznaku “po predanju”, kao datum izgradnje prve crkve u Orašcu navedena 1797. godina (bez sumnje, u budućim napisima o crkvi u Orašcu biće to još jedan podatak oko čije verodostojnosti će se polemisati).

Iste godine započeti su radovi. Skinut je biber crep sa dotadašnje crkve, a građa za budući hram odneta na doradu. Darivanje slemena obavljeno je 7. avgusta. Na betonskim temeljima sklopljena je nova crkva brvnara. Radove su izveli Mićun Marković i Zlatomir Stefanović, stolari iz Vukićevice i Milutin Simić, zidar iz Orašca, uz pomoć vernika iz ovog sela i darodavaca iz Beograda, Obrenovca i okoline. Radovi su u potpunosti završeni dve godine po početku gradnje, pa je 28. aprila 1996. godine, episkop dalmatinski gospodin Longin, osveštao novu crkvu brvnaru u Orašcu. U ovom činu je pored arhijerejskih namesnika iz Obrenovca (Jovana Petrovića), Valjeva (Stojadina Pavlovića), Loznice (Milana Tomića), učestvovalo ukupno 22 sveštenika.

Na mestu stare crkve brvnare, ostalo je kameno postolje od časne trpeze, čuvano iza carskih dveri u staroj crkvi. Na njemu je uklesano da je časnu trpezu orašačkoj crkvi priložio Radoslav Milošević, 12. avgusta 1827. godine. U produžetku se pominje sveštenik, jerej Damjan, koji je verovatno službovao u orašačkoj crkvi u naznačenom periodu.

Iz knjige Pravoslavlje u Obrenovackoj Posavini
Autora Gordane Obradović

 

Comments

comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Back To Top
error: Sadržaj je zaštićen.