Živeti u Obrenovcu pedesetih i šezdesetih godina minulog veka značilo je život polagan, skroman, običan, u kojem su se svi poznavali i znali sve jedni o drugima. Živelo se familijarno i javno, na ulici.
Prema zvaničnim podacima sa popisa stanovništa iz 1961. godine u Obrenovcu je živelo skoro 7000 žitelja. Tadašnja komuna obuhvatala je 28 naselja sa oko 48000 stanovnika. Predsednici opštine su u to vreme bili Jovan Penčić, Aleksandar Petrović i Jovan Vasiljević. A od 1957. godine Obrenovac je uključen u beogradsku zajednicu opština.
Na desetogodišnjicu oslobođenja, 1954. godine, postavljena je spomen-kosturnica u gradskom parku. Figure u bronzi rad su vajara Milovana Krstića. Podiže se spomen-park sa bistama 4 narodna heroja iz ovog kraja ispred sadašnje zgrade opštine. Biste je izradio obrenovački vajar Milisav Petković. Deset godina potom podignuta je i svečano otvorena nova zgrada SO Obrenovac, gde se i danas nalazi. Na starom obrenovačkom groblju formiran je park u spomen Vladi Aksentijeviću i Budi Davidoviću.
Tokom ove dve decenije osnovane su: Predškolska ustanova “Perka Vićentijević”, Kulturno-prosvetna zajednica, Sreska stočarsko-veterinarska stanica, Arheološki muzej, berbersko-frizerska zadruga “Sloga”, Ženska zanatska i Srednja ekonomska škola, osnovne škole “J.J. Zmaj” i “Posavski partizani”, Škola za osnovno obrazovanje odraslih u okviru Radničkog univerziteta. Obnovljen je i rad Gimnazije.
Otvorena je prvo stara, a onda nova Robna kuća, Dom omladine, Narodni univerzitet. Izgrađeni su Dom narodnog zdravlja, novi Dom JNA i kasarna garnizona.
Donet je Generalni urbanistički plan Obrenovca. Trasiran je i asfaltiran put kroz Zabran, tako da su kupači i pecaroši mogli lakše i brže da stignu do svog omiljenog uživališta. U gradu su postavljeni prvi semafori i otvorene dve benzinske pumpe.
Od 1966. godine počelo je redovno rekognosciranje terena sa sondažnim iskopavanjima na većem broju praistorijskih lokaliteta u okolini Obrenovca.
*
Voz “ćira” je tih godina značio mnogo za Obrenovac i Obrenovčane. Vozom je stizala pošta, građa, ugalj, stoka, zvani gosti i rođaci i nepoznati putnici i banjaroši. Dolazeći ovde, nisu imali nešto naročito ni da vide. Nije Obrenovac tada bilo neka mustra: tri paralelne ulice, jedna škola, jedna crkva, 10 fijakerista, 1 fudbalsko igralište, dve pijace, dve oficirske zgrade, Kaljavi sokak, krivovrate bandere, prašina i ona dosadna varoška lenjost koju s vremena na vreme uznemire psi lutalice, konji štajerci i zvuk crkvenih zvona. Na stanici su pridošlice spremno čekali fijakeri i kočijaši, a nešto kasnije i taksista. A onda je maja ’68. ukinuta pruga, a sa velikim crnim barjakom iznad kabine voz je poslednji put otišao sa perona obrenovačke stanice. Ispratilo ga je stotinak Obrenovčana. Posle nekoliko meseci uklonjene su i šine. Prevoz putnika preuzeli su autobusi.
1959. godine počinje sa radom Autosaobraćajno preduzeće “Lasta” i to sa pet autobusa. Već naredne, 1960. godine, otvorena je linija Obrenovac – Beograd u oba pravca sa polascima na svaka dva sata. 1968. godine osnovana je i “Strela”.
*
Glavnom ulicom su odzvanjali čekići limara, tandrkale singerice abadžija, a iz teskobnih obućarskih radnji pružao se jak miris amonijaka i ćiriša. Brkati kelneri iz kafana “1. maj”, “Cincarin” i “Central” donosili su im kafu s ratlukom u radnje, ponekad i 10 s lukom.
Kaljavim sokakom su se tih pedesetih godina gegale guske, groktale svinje, škripali nepodmazani točkovi drvenih zaprega, a deca su se igrala robove kale, žmurke, školice i dugmića. Oko podneva u letnjim mesecima ulicom bi naišao Mita sladoledžija sa svojom drvenom radnjom na točkovima. Sladoled! Staro fudbalsko igralište mnogim dečacima je bilo druga kuća. Pratili su i utakmice i treninge. Jednako su se zanimali i za gajenje golubova. Po vasceli dan bi pogledom tražili svoje miljenike po nebeskom svodu.
*
Omladina se bavila sportom, odlazila na igranke, radne akcije…
Prvi veliki, i do sada neponovljeni uspeh, desio se 1950. godine kada su fudbaleri Radničkog postali prvaci Jedinstvene srpske lige sa postignutih 118 golova. Zlatni tim je nastupao u sastavu: Ilić, Pejaković, Kostić, Brković, Trbojević, Jelesić, Hristić, Josić, Blaščuk, Kostić, Milovanović. Trener je bio Vlada Kujundžić. Dečaci iz Obrenovca, a i oni odrasli, su svim srcem voleli “Rabu” i simpatisali “Iskru” i “Drvodeljac”.
Bilo je to vreme velikog interesovanja za sport. Osnivaju se brojni sportski klubovi: kajakaški klubovi u Obrenovcu i na Zabrežju, rukometni i stonoteniski klub “Radnički”, opštinski fudbalski savez, sportsko društvo Radnički. Počinje da se igra odbojka, tenis, atletika, gimnastika.
Veliki broj mladih okupljalo je Društvo za telesno vaspitanje Partizan. Marljivo su trenirali u nekadašnjem Sokolskom domu. Svake godine za Dan mladosti 25. maja priređivani su sletovi, povremeno biciklističke trke i druge masovne sportske aktivnosti. Moto-trke ulicama Obrenovca održavane su nekoliko godina.
Na ORA Uređenje Ade Ciganlije 1958. godine, ORB Dragi Živković – Gaga osvaja prelaznu zastavu kao najbolja brigada.
*
A onda je počela da niče industrija, kao čarobni pasulj je rasla po obodima varošice i u nju unosila svoj stvaralački nemir. Gradilo se na sve strane, ali je svega bilo opet nedovoljno. Grad se razvijao, rastao neminovno. Asfaltiran je i Kaljavi sokak. Grade se i nove saobraćajnice. Proradio je vodovod, kanalizacija. Izgrađeni su stanovi u naseljima Staro igralište, kolonija u Bariču, Ciglana.
Počinju sa radom preduzeća: Prva iskra, Gradska komunalna ustanova (kasnije “Budućnost”, pa Opštinsko stambeno preduzeće), “Naša škola”, štamparija “Napredak”. Uljarica, Preduzeće “Milosav Jovanović” pripaja se preduzeću “Posavina”, Industrijsko građevinsko preduzeće “14. oktobar”, farme krava u Stublinama i Mladosti. Puštena je u rad automatska telefonska centrala sa 200 priključaka i 12 direktnih veza sa Beogradom. Izgrađena je i u saobraćaj puštena železnička pruga Obrenovac – Stubline – Brgule – Vreoci. Započeta je izgradnja Termoelektrane “Obrenovac”.
*
A posle posla, ili škole izlazilo se, kako ko, na korzo (od Centrala do Bazara), u kafane ili u jedini bioskop. Bioskop je bio omiljena zabava. U tadašnjem bioskopu “Pobeda” koji se nalazio na mestu gde je kasnije podignuta robna kuća, u skromnoj sali sa stotinak sedišta i bubnjarom u uglu, uz obavezne semenke, gledali su se filmovi. Za vreme toplih letnjih noći filmovi su gledani pod vedrim nebom. Sredinom juna, zrele dudinje bile su gledaocima na dohvat ruke. Bio je to svojevrstan bioskop u “sazvežđu belog duda”. Sedelo se na klupama, a za starije bi se našla i koja stolica. A onda je u jesen 1961. godine Obrenovac dobio savremenu bioskopsku dvoranu u glavnoj ulici. Na dan otvaranja prikazan je film “Solunski atentatori”, a karta je koštala ondašnjih 50 dinara.
*
Za Petrovdan i Krstovdan su se održavali vašari. U hladovini bagremlja i kiselog drveća bile su tezge sa liciderskim srcima, lizalicama, ćetenovom alvom, ušećerenim jabukama, svilenim bombonama. Nije bilo vašara bez ringišpila, cirkusa sa divljim životinjama, smešna ogledala, bure smrti… Početkom pedesetih na Vašarištu su svake druge nedelje i za državne praznike održavane konjičke trke. Gledalaca je bilo i po deset hiljada. Radila je i kladionica. Najuspešniji i neporaženi konj bio je Hajkok.
*
Orkestar Binjikus pod vođstvom bubnjara Binjeta, zabavljao je Obrenovčane tih godina svirajući u bašti Doma sindikata (sada Radnički univerzitet), samačkom hotelu u Bariču i zabreškom domu kulture, a kasnije kad u Domu omladine i Domu JNA. Harmonikaš Brane uporno je namicao kaiševe na ramena kao da ga neprestano žuljaju. Prstima je tražio dirke na registru, a očima saradnju ostalih članova orkestra. Cvike je obično sedeo raskoračen s klarinetom između kolena, a trubač Ljupče, lepotan meksikanksog tipa, uz pomoć negovanih brkova i trube koja je bila u velikoj modi, zauzimao je istaknuto mesto na top-listi varoške popularnosti. On je coktao jezikom pripremajući usne za onaj važan spoj sa piskom na trubi. I oglasio bi se tango, kroz melodiju omiljenog šlagera “Jedna noć u Kostreni”… U obrenovačkim kafanama svirali su Ica, Čeda, Brana, Trokan, Lule, Mile, a najglasniji je bio Boka trubač. Prolaznike u parku je zabavljao Sava na violini.
*
Kulturni i umetnički život naše varošice odvijao se na povremenim književnim susretima u biblioteci, a naročito u okviru folklornih, dramskih, recitatorskih i horskih sekcija kulturno-prosvetnih društava. Veoma značajan događaj bilo je otvaranje izložbe četiri obrenovačka slikara: Voje Stamenića, Dike Adamovića, Braneta Vujčića i Ilije Vićića 1958. godine u Domu JNA. Višedecenijske težnje za pokretanjem organizovane pozorišne delatnosti ostvarene su 14. oktobra 1968. godine, kada je sa radom počeo Mali amaterski teatar. Prva predstava “I plovi beli oblak” održana je u Domu JNA. Iz štampe je 1963. godine izašla prva monografija opštine Obrenovac “Obrenovac i okolina”. Čitani su lokalni listovi “Prva iskra” i “Posavina”.
*
Ovo je samo jedna od mogućih priča o jednom vremenu koje je zauvek ostalo za nama, i za nezaborav na neki Obrenovac kojeg više nema.
Ivana Janošević
