Nedavno je jedna koleginica na poslu ispričala anegdotu kako je stalno vodila rat sa svojim roditeljima, u vreme kada je bila tinejdžerka, i kako oni nisu mogli da je nateraju da uđe u kuću, jer je po ceo dan “visila napolju” sa društvom. Žali se kako ona danas vodi rat sa svojom decom i kako ne može da ih istera iz kuće, jer oni više vole da “vise na kompjuteru”.
To me je podstaklo da podelim sa vama priču o odrastanju u naselju SIVK i igrama kojih smo se tamo igrali.
Naselje SIVK – staro igralište Vuka Karadžića – omeđeno je, kao što mu i samo ime kaže, ulicama Vuka Karadžića, prema Domu zdravlja i pijaci, Karađorđevom (nekadašnja Vlade Aksentijevića), prema Domu vojske i zgradi opštine i Kralja Aleksandra I, prema Domu kulture. Neki kažu da je poslednja granica naselja ulica Kralja Petra I, prema C-marketu, mada je za nas iz naselja granicu predstavljala unutrašnja saobraćajnica između “crvenog solitera” i plavih “penzionerskih” zgrada. Na mestu današnjeg naselja, nekada se nalazilo staro fudbalsko igralište, mada mi mlađi tvrdimo da je naselje dobilo ime po dečjem igralištu sa čuvenom raketom, koje se nalazi na zapadnoj strani naselja.
Zgrada u kojoj sam živeo izgrađena je među poslednjim, mi smo se u nju uselili 1990. godine. Ostale zgrade u naselju izgrađene su tokom ’60 i ’70 godina prošlog veka. Ono što je bilo karakteristično za naše naselje jeste veliki broj dece. Sećam se da su me roditelji pustili da sȃm izlazim napolje čim smo se doselili, iako sam imao samo četiri godine. Deca “starosedeoci” lepo su prihvatili nas “došljake” i vrlo brzo smo započeli dugogodišnje drugarstvo. Često su nam se u igrama pridruživala i deca koja su nam dolazila u goste. Neke igre bile su rezervisane samo dečake, dok su u nekima učestvovale i devojčice.
Igra koju smo svi zajedno najčešće igrali bila je “žandara i lopova”. Podelimo se u dve grupe, lopovi se razbeže i pokušaju da se što bolje sakriju, a žandari onda kreću u poteru. Cilj je da pohvataju sve članove ekipe lopova. Na početku igre odredimo i granice teritorije u okviru koje je dozvoljeno sakrivanje. Neretko se dešavalo da lopovi “pređu granicu”, što je dovodilo do automatske diskvalifikacije i poraza ekipe (u slučaju da je “prelazak granice” otkriven od strane ekipe žandara). Granice teritorije najčešće su bile granice našeg naselja. Svako od nas je imao neko svoje najbolje mesto za sakrivanje – neki bi se popeli na lipe kod šahovskog stola, drugi na crvenu dženeriku ili vrbu. Krov prodavnice “Magarac” bio je takođe idealno mesto za skrovište, a nismo se plašili ni da siđemo u mračne i memljive podrume ili u “kocku” na izlazu iz atomskog skloništa. Slična mesta za sakrivanje koristili smo dok smo igrali “žmurke”. Igra “lozinke” slična je kao i “žandara i lopova”, s tom razlikom što je ovde cilj bio da ekipa koja juri treba da otkrije tajnu reč ekipe koja beži, i to tako što će raznim metodama mučenja pokušati da izvuče traženu reč od uhvaćenih članova druge ekipe.
Ispred moje zgrade postojao je veliki betonski plato na kojem smo iscrtavali kružni ili kvadratni teren za igru “oduzimanje zemljišta”. Broj polja u terenu određen je brojem učesnika igre (svi dobijaju jednaku površinu zemljišta). Na početku igre svaki učesnik bira zemlju koju će predstavljati. Neki su birali Rusiju, jer se u njihovoj kući negovalo prijateljstvo Srba i Rusa, neki Nemačku ili SAD, jer su to najveće svetske sile, neki Francusku, jer su maštali da vide Pariz, neki Brazil ili Italiju, jer su navijali za njihove fudbalske reprezentacije, a ja sam uvek birao Švedsku, jer su mi tamo živeli baba, deda i tetka. Igra počinje tako što jedan učesnik baca kamenčić iz pravca centra terena, sa visine grudnog koša. U trenutku kada kamenčić pada u nečije polje, ostali učesnici kreću da trče što dalje od terena. Igrač u čije polje je pao kamenčić mora brzo da uhvati kamenčić i kaže STOP i u tom trenutku ostali igrači moraju da se zaustave u mestu. Taj igrač onda procenjuje ko mu je od ostalih igrača najbliži i bez izlaska van granica njegovog polja pokušava da ga pogodi kamenčićem. Ukoliko uspe u tome, kredom mu oduzima deo njegovog zemljišta i obeležava ga kao svoju teritoriju. Ukoliko ne uspe, drugi igrač njemu oduzma deo teritorije. Zemljište koje je neko osvojio i obeležio, može koristiti u narednim potezima ukoliko mu ono pruža bližu poziciju za gađanje. Pobednik je igrač koji uspe da ostalima oduzme celokupnu površinu zemljišta.
Kredu smo koristili i za obeležavanje staze za igru “je’n, dva, tri”. To je staza za automobilčiće, sa raznoraznim preprekama kao što su mostovi, tuneli, oštre krivine, iglice. Svako je donosio svoj najbolji autić i njime pokušavao stazu da pređe kao prvi – u jednom potezu imao si pravo tri puta kažiprstom da odgurneš auto u pravcu cilja, pokušavajući da izbegneš prepreke i pređeš što veći put. Ispod borića kod rakete pravili smo i čitave male gradove – podizali garaže, solitere, iscrtavali ulice i autoputeve, kopali reke i kanale, a sve u razmeri autića.
Graditeljske sposobnosti i kreativnost pokazivali smo i podižući kolibe i skrovišta. Sa okolnih gradilišta dovlačili smo građu, donosili kartone sa pijace i iz “Magarca” i onda “zidali” neosvojive tvrđave. Tu bismo sakrivali i ručno pravljeno oružje – motke, buzdovane, lukove i strele, praćke napravljene od žice iz kablova i lastiša izvučenog iz gaća, kao i municiju: šišarke, kestenje i žičane metkiće za praćke. Onda bismo polazili u ratne pohode protiv drugih naselja. Najveći protivnici bili su nam iz naselja kod Starog mlina i iz naselja iza Doma vojske. Srećom, prilikom ovih bitaka, nije dolazilo do ozbiljnih povreda i sve se uglavnom završavalo primirjem, uz veću količinu ratnog plena (protivničkog oružja i municije). Budući da smo odrastali u ratnom vremenu, i mi smo se u naselju igrali rata – plastičnim puškama i pištoljima. Takođe bismo se podelili u dve ekipe i nišanili bismo jedni u druge uz povike “rata-ta-ta-ta”.
Na igralištu kod rakete nismo imali koševe, ali smo umesto njih koristili srednje polje na jednom od dva mostića za penjanje, jer je kroz njega mogla da prođe košarkaška lopta. Igrali bismo basket ili “Amerikanca”. Na travnatom delu naselja igrao se i mali fudbal, mada ja nisam često učestvovao, jer sam imao dve leve noge. Eventualno bih ulazio na teren kao golman. Za obeležavanje golova koristili smo drvo kao bar jednu od stativa, a kao druga najčešće bi poslužile cigle naslagane jedna na drugu.
Bilo je i raznih nestašluka, kao što su pozivanje nasumično izabranih brojeva sa govornice kod Doma zdravlja, zvonjenje na vrata nakon čega bismo se bacili u beg, gađanje blatom uz pomoć štapa kao u filmu “Yankee Zulu”. Krpu ili neku lutku vezivali bismo najlonom i prebacivali preko grane, a onda spuštali na prolaznike kod pijace i smejali bismo se njihovim prestravljenim reakcijama. Zbog ovih i drugih nestašluka, komšije su nam prosipale vodu na glavu, jurile nas po naselju, a kada bismo bili uhvaćeni, vodili bi nas kod roditelja, pa bismo dobili kaznu ili nekoliko vaspitnih, po zasluzi. Najveća kazna svakako je bila zabrana izlaska, jer smo svaki slobodan trenutak koristili za igranje u naselju.
Drago mi je kada danas vidim puna igrališta i roditelje sa decom u parku, ali mi se čini da ih je sve manje napolju kada dođu u tinejdžersko doba. Voleo bih kada ove stare igre ne bi zamrle i kada bi ih nastavili neki novi obrenovački klinci.
Igor Pešić
